Geithner

44. Amerika başkanı Obama, 20 Ocak 2009’da göreve gelmeden önce Hazine Sekreteri olarak Tim Geithner ismini açıkladı. Küresel krizin gidişatına yapacağı etki nedeniyle, bu atamayı tartışacağım.

Tim F. Geithner, Dartmonth’tan hükümet ve Asya çalışmaları konusunda lisans derecesine ve Johns Hopkins’ten uluslararası iktisat ve Doğu Asya çalışmaları üzerine yüksek lisans derecesine sahiptir. 1988 yılından 2001 yılına kadar Hazine Departmanında çeşitli görevlerde çalışmıştır. 2001 yılında Uluslararası Para Fonu’na (IMF) geçmiştir. 2001 – 2003 yılları arasında IMF’de üst düzey yetkili olarak çalışan Tim F. Geithner, 2003 yılından beri New York Federal Bankası’nın başkanıdır.

Geithner, küresel krizin finansal ayağında büyük kararların alınması noktasında Wall Street’e en yakın FED şubesinin başkanı olarak aktif rol almıştır. Örneğin, 2008 Mart’ında Bearn Stearns’ün JPMorgan Chase tarafından alınması işlemine aracılık etmiştir. Bunun dışında, American International Group şirketinin hükümet tarafından devralınması ve Lehman Brothers’ın Eylül ayındaki batışına yol açan kararlar da vardır.

Geithner’ın lisans ve yüksek lisans derecelerinin Asya üzerine olması da değişik bir noktadır. Özellikle Japonya ve Çin konusunda uzman olan Geithner’ın bu uzmanlığı, küresel krizden çıkış sürecini olumlu etkileyebilir. Önceki haftalarda tartıştığımız gibi dünyanın durgunluktan çıkışı için Çin’in oynayacağı rol önemlidir. Geithner’ın bu konudaki bilgisi kıymetli olabilir. Reuters’in haberinde göre Geithner, ülkenin en üst düzey ekonomiden sorumlu diplomatı olarak Çin ve diğer büyük ekonomiler ile ilişkileri yürütecektir (Caren Bohan, Reuters).

Geithner ile birlikte Hazine Sekreterliği için ismi geçen bir diğer isim ise Clinton döneminin Hazine Sekreteri Lawrence Summers’tı. Fakat Geithner, Summers’a göre daha soğukkanlı bir kişiliğe sahiptir. Küresel krizin yönetilmesinde tecrübeleri kadar kişisel özellikleri de önemli rol oynacaktır.

Geithner Mayıs 2006’da türev araçlar ile ilgili yaptığı bir konuşmada, “Belki de daha zor olan mücadele kredi güveninin genel olarak azalması ve likidite erozyonu durumundaki kurumların genişleyen risklerini durdurmaktır. Çoğu kriz beklenmeyenlerden gelir”. Haziran 2008’de Geithner, mevcut sisteminin kafa karıştırıcı olduğunu ve bu sistemde finansal kurumlara “sapkın” teşvikler sağladığını söylemiştir. Bu ve benzeri açıklamaları sebebiyle Geithner’ın daha fazla gözetimden yana olduğu bilinmektedir.

Friedman, Obama’nın başa geçmesi beklenmeden Geithner’ın derhal Bush yönetimi tarafından göreve atanması gerektiğini söylemektedir. Sebep ise piyasaların artık kimin başa geçeceğini ve ne yöne gittiğini bilmeleri gerektiğidir.

Obama gibi 47 yaşında olan Geithner, yeni hükümetin gençleşmesi noktasında önemli bir gelişmedir. Özellikle son dönemde yaşananları, yeni iktisat teorileri ile açıklanmanın ne derece doğru olduğu tartışılırken, finansa iktisatçılardan farklı bir bakış getirebilecek kişi Geithner olabilir mi?

Geithner’ın isminin netleşmesi ile birlikte bu atamayı destekleyenler ve desteklemeyenler görüşleri duymaya başladık. Örneğin, Geithner’ın Bear Stearns ve Lehman Brothers yatırım bankaları ile ilgili uygulamalar içerisindeki rolünü savunanlar kadar eleştirenler de var. Unutulmaması gereken bir husus ise, Geithner’ın Wall Street’e en yakın FED şubesinin başkanı olarak sokağa yakın olduğudur. Bu noktadaki eleştiri ise Henry Paulson da finans sokağının kalbinden gelmişti ama başarılı olamadı diyenlerdir.

Bu noktada Geithner’ın en önemli avantajı ise küresel kriz devam ederken yapılacak yönetim değişikliğinde, hem Bernanke hem Paulson ile yakından çalışıyor olması sebebiyle, hükümet ve FED arasındaki sürekliliği sağlayabilecek olmasıdır. Aynı zamanda Geithner, diğer ismi geçen Hazine Sekreteri adaylarına göre genç olması sebebiyle Obama’nın kampanya sloganı “değişim”i yansıtıyor olabilir.